Tạm khất nợ xấu, rồi sao?

Tỷ lệ nợ xấu trong tổng dư nợ tín dụng trong những tháng gần đây (đơn vị:%) - Nguồn: Ngân hàng Nhà nước. Tỷ lệ nợ xấu trong tổng dư nợ tín dụng trong những tháng gần đây (đơn vị:%) - Nguồn: nhà băng Nhà nước. Tại Việt Nam, nợ xấu dưới 3% được xem là chấp thuận được. Sau khi vượt mốc 3%, suốt trong năm 2012 nợ xấu liên tiếp gia tăng, đỉnh điểm tháng 9/2012 lên cao nhất 4,93%. Hy vọng chuyển biến được thắp lên khi nợ xấu giảm mạnh từ 4,86% xuống 4,08% vào tháng 12/2012, nhưng nó lại sừng sững đi lên những tháng đầu năm 2013… Chưa quá bi đát? Nhìn lại chuỗi dữ liệu từ tháng 1/2012 đến nay, nợ xấu chưa có dấu hiệu giảm một cách bền vững. Vẫn ổn định từ 4,5 - 4,7%. Ổn định đã là may, vì ít nhất nó không tăng lên trong bối cảnh nền kinh tế vẫn khó khăn kéo dài. Thậm chí, ở một số góc nhìn và so sánh nào đó, nợ xấu của hệ thống các tổ chức tín dụng Việt Nam có vẻ chưa quá bi đát. Tuần rồi, Cơ quan Thanh tra giám sát Ngân hàng (nhà băng Nhà nước) có bản phân tách về một số điều chỉnh chính sách, giải pháp liên can đến nợ xấu. VnEconomy dẫn chiếu những so sánh, để góp phần định hình chừng độ của Việt Nam đang ở đâu. Bản phân tách đó cho hay, trong thời kỳ kinh tế khủng hoảng, các nước trên thế giới có tỷ lệ nợ xấu có thể lên đến 15 - 20%, và hơn thế nữa. Và theo công bố trên trang mạng chính thức của Ngân hàng Thế giới (World Bank), tỷ lệ nợ xấu làng nhàng của các nhà nước trên thế giới từ năm 2008 đến nay luôn ở mức trên 3 - 4%. Riêng năm 2012, tỷ lệ nợ xấu của các nước có thu nhập cao trên thế giới là 3,8% (trong đó khu vực châu Âu có tỷ lệ nợ xấu trung bình là 7,15%), tỷ lệ nợ xấu của các nước đang phát triển ở khu vực châu Âu trong năm 2012 khoảng 11,2%. Việt Nam, tỷ lệ nợ xấu theo giám sát từ xa của nhà băng Nhà nước có từ trên 8% đến 10% cập nhật trong năm 2012. Nó được xem là sát thực hơn các mức chỉ từ 4,5% - 4,7% theo tổng hợp thưa của các tổ chức tín dụng. Đối chiếu với thông báo trên từ World Bank, cũng trong năm 2012, bình quân khu vực châu Âu, hay các nước đang phát triển ở khu vực này, thì chừng độ của Việt Nam có vẻ cũng không quá lo ngại (?). Nhưng có một điểm được lưu ý, cách thức và tiêu chuẩn phân loại nợ xấu của Việt Nam trong so sánh trên có ngang bằng, tương đồng hay không. Cùng cân nặng và chiều cao, nhưng sức khỏe của mỗi thân hoàn toàn có thể khác nhau. Chẳng thể câu giờ mãi! Như tại Việt Nam, cách thức và tiêu chuẩn cũng đã có sự khác nhau giữa các tổ chức tín dụng với cơ quan giám sát. Thế nên mới có hai mức độ nợ xấu. Có thể thấy Ngân hàng Nhà nước muốn hợp nhất nó lại làm một, nhưng hiện chưa thuận tiện và phải câu thêm giờ. Để thống nhất làm một, Ngân hàng quốc gia đã ban hành Thông tư số 02 ngày 21/01/2013 về phân loại tài sản có, mức trích, phương pháp trích lập ngừa rủi ro và việc sử dụng ngừa để xử lý rủi ro trong hoạt động của tổ chức tín dụng. Nhiều tiêu chí phân loại nợ trong hoạt động giám sát bây giờ của Cơ quan Thanh tra, giám sát nhà băng đã được đưa vào quy định tại Thông tư 02. Bởi thế, áp dụng nó sẽ tạo nên sự hợp nhất về số liệu nợ xấu, để có được sự đề đạt đáng tin cẩn hơn. Nếu thống nhất được, hay thực hiện Thông tư 02, các tổ chức tín dụng sẽ phải đối diện với thực tiễn nợ xấu cao hơn các mức ít thời gian qua, đồng nghĩa với phí tổn ngừa sẽ đội lên, hoạt động càng khó khăn; nhiều doanh nghiệp vay vốn bị rơi vào diện nợ xấu và hạng mức tín nhiệm thấp đi, khả năng tiếp cận vốn càng khó, tổn phí tài chính nặng thêm và níu kéo cơ hội bình phục sản xuất kinh dinh… Với những tác động đó, Thông tư 02 được lùi thời khắc áp dụng thêm 1 năm (đến tháng 6/2014). Áp lực được gửi ở ngày mai, nhà băng và doanh nghiệp có thêm thời kì để chuẩn bị. Nhưng lùi Thông tư 02 cùng với Quyết định 780 cho cơ cấu lại nợ mà không bị chuyển nhóm, nợ xấu hiện thời đang bị “che khuất” một phần thực tiễn. Hai chính sách trên chẳng thể nhượng bộ mãi, càng kéo dài càng dễ tạo nên lệch lạc. Trong khoảng thời gian “câu” thêm được một năm tới, cả cơ quan quản lý, nhà băng và doanh nghiệp phải nắm nhịp để xử lý cho được phần nào đó, trước khi áp lực gửi ở mai sau ùa về… Đã làm được gì? Có vẻ như suốt cả năm qua việc xử lý nợ xấu vẫn dậm chân tại chỗ. Các con số cập nhật vẫn không mấy cải thiện. Nhưng có nhiều việc đã làm được. Tuần rồi, một số doanh nghiệp niêm yết công bố thông tin giải trình về biến động kết quả kinh dinh 6 tháng đầu năm 2013, với điểm chung là tốt lên nhờ lãi suất đã giảm mạnh. Như tại Công ty Cổ phần Phát triển nhà Thủ Đức (Thuduc House), lợi nhuận 6 tháng đầu năm tăng 105% so với cùng kỳ năm trước một phần đáng kể nhờ uổng lãi vay đã giảm 26,4%. Phí tổn lãi vay giảm mạnh, khả năng trả nợ có thể tốt hơn, qua đó giảm bớt sức ép gia tăng nợ xấu. Từ trường hợp của Thuduc House, tính toán tương đối cho thấy, một năm qua nền kinh tế đã đỡ được một phần gánh nặng hoài. Một năm trước, lãi suất cho vay phổ quát từ 17 - 19%/năm, nay phổ thông từ 10 - 13%/năm, với tổng dư nợ của nền kinh tế khoảng 3 triệu tỷ đồng, gần 200 nghìn tỷ đồng hoài lãi vay được cắt bỏ. Nếu trong một năm qua Ngân hàng quốc gia không giảm được lãi suất cho vay như vậy, chắc chắn nợ xấu đã tăng lên rất cao. Đó là một kết quả không phản chiếu ở tỷ lệ nợ xấu giảm đi như đợi mong. Bên cạnh đó bản thân các tổ chức tín dụng cũng đã tự xử lý, khi trích lập được và chưa dùng 73.600 tỷ đồng tính đến cuối tháng 4/2013; trong năm 2012 và 4 tháng đầu năm 2013, tổng số nợ xấu đã được các tổ chức tín dụng xử lý bằng đề phòng rủi ro là 76.700 tỷ đồng. Song song với việc các Ngân hàng tự xử lý, tuần rồi Công ty Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam (VAMC) cũng đã ra đời. Dù vẫn đang trong quá trình hoàn thiện cơ cấu và tuyển dụng nhân sự, nhưng VAMC được kỳ vọng sẽ kịp giải tỏa được một phần sức ép của điểm hẹn 1/6/2014 - Thông tư 02 bắt đầu áp dụng, và Quyết định 780 dự kiến cũng sẽ sớm kết thúc sự hỗ trợ. Khi đó, nợ xấu có thể sẽ vẫn không giảm so với các mức 4,5% - 4,7% như hiện giờ, nhưng sẽ bản chất hơn.