Trung Quốc và một mô hình tốt hơn đang “nguy kịch”.

Nga, quốc gia với nạn tham nhũng tràn lan và có nền kinh tế lệ thuộc vào giá dầu lửa, chỉ đạt tốc độ tăng trưởng hơn 1% trong quí II năm nay và triển vọng cũng không mấy sáng sủa

Tóm lại, mô hình kinh tế Trung Quốc đang gặp các rối rắm đích thực và chúng đang được biểu thị không chỉ ở nước này mà còn ở các quốc gia có mô hình na ná như Nga và Brazil. Còn bản thân Trung Quốc, câu chuyện về mô hình kinh tế tư bản định hướng nhà nước với kết quả là tốc độ tăng trưởng 2 con số trong nhiều năm qua nghe đâu sắp đến hồi kết. Andrew Gilholm, nhà phân tách hàng đầu về châu Á, đã từng nói rằng giờ cuộc bàn cãi không nên về chủ đề liệu nền kinh tế Trung Quốc có sụp đổ hay không mà là về vấn đề chính quyền Trung Quốc cần phải làm gì sau những dấu hiệu “ốm yếu” vừa qua.

Theo các bài báo kinh tế viết về chủ đề “sự kết thúc của mô hình Trung Quốc”, “người khổng lồ” này sẽ đạt mức tăng trưởng khoảng 7,5% trong năm nay – mức tăng trưởng thấp so với tốc độ 2 con số trong những thập kỷ vừa qua, nhưng đó là qui luật bởi lẽ không nền kinh tế nào duy trì được mức tăng trưởng đó mãi mãi.

Không chỉ có vậy, Trung Quốc chịu áp lực ngày một tăng về vấn đề cải thiện điều kiện sống trong nước. Tuy nhiên, vẫn còn sớm để đưa ra kết luận về “cái chết” của mô hình này. Theo tác giả Michael Moran trên trang Globalpost, trên khắp thế giới, các quốc gia thuộc nhóm các nền kinh tế mới nối BRICS gồm Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi đều đang đối mặt với tình trạng tăng trưởng suy giảm, ở một số nước còn suy giảm mạnh.

Nếu trong những năm tới, các nhà làm chính sách Trung Quốc tập hợp vào cách tân thị trường thì cuộc tranh cãi về sự dị biệt giữa mô hình kinh tế Trung Quốc và phương Tây sẽ chấm dứt. Năm ngoái, Brazil gần như chơi tăng trưởng mấy và đối mặt với nhiều cuộc biểu tình lớn ở các thị thành.

Một số nhà quan sát ở phương Tây, cốt yếu là những nhân vật có tư tưởng cánh hữu, đang “rêu rao” về “sự chấm dứt của mô hình Trung Quốc”. Và khi Trung Quốc “ngấm” bài học về hậu quả của năng lực thừa, để thị trường định hướng nền kinh tế song song học hỏi các phương pháp điều hành hệ thống kinh tế thị trường của phương Tây thì hai mô hình kinh tế trên có thể được dung hòa.

Tốc độ tăng trưởng suy giảm cũng đủ khiến các nhà lãnh đạo Trung Quốc lo ngại và thông báo về một “gói kích thích nhỏ” vào trung tuần tháng Bảy vừa qua, nhằm tới các doanh nghiệp nhỏ và một số ngành chiến lược như đường sắt và các ngành công nghiệp xuất khẩu. Ở một góc cạnh nào đó, rủi ro có thể không cao với nền kinh tế trong đó sinh sản phải theo hạn ngạch (quota), hệ thống pháp luật về sở hữu tư nhân không rõ ràng, tình trạng tỉnh thành hóa tràn lan và một bộ máy chính quyền quản lý như người bảo trợ cho hàng nghìn doanh nghiệp nhà nước và tư nhân kém hiệu quả

Nền kinh tế Nam Phi tăng trưởng “èo uột” với giá cả hàng hóa giảm nghiêm trọng và các cuộc nổi loạn đẫm máu của người lao động, đặc biệt là công nhân mỏ.

Nước này đang chịu bong bóng bất động sản và tín dụng, phối hợp với tình trạng cầu hàng hóa suy giảm ở các thị trường xuất khẩu phương Tây. Các thị trường chứng khoán ở Thượng Hải và Hồng Kông trong năm qua đã qua một năm tồi tệ nhất thập kỷ do các nhà chính sách dùng mọi biện pháp để ngăn giá bất động sản tiếp tục tăng, kích thích khu vực sinh sản và đổ thêm tiền đầu tư cho các doanh nghiệp nhà nước.

Nhưng nhiệm vụ cách tân không hề đơn giản và dưới đây là một số thực tiễn mà kinh tế Trung Quốc hiện đang đối mặt: Nhưng xét cho cùng, vấn đề chính mà “mô hình Trung Quốc” gặp phải có lẽ là vấn đề sau: Con người (sự quản lý).

Điều đó thực ra là bất nghĩa. Nói tóm lại, thời khắc này, nền kinh tế “siêu nhân” của Trung Quốc như đang ở vào giai đoạn “hấp hối”. Nền kinh tế Trung Quốc đang gặp những thách thức to lớn. Trên thực tế, hệ thống đó đã dẫn tới tình trạng năng lực dư và bong bóng bất động sản có thể gây nguy hại tới nền kinh tế toàn cầu giống như bong bóng bất động sản ở Mỹ vào năm 2008.

Tuy nhiên, hệ thống đó cũng nuôi dưỡng nạn tham nhũng và thúc đẩy chính phủ tới việc đầu tư cho các lĩnh vực đáng lẽ nên “khai tử” hoặc nên thu nhỏ bớt. Lê Dung. Thượng Hải – một thành thị biểu trưng cho sự thành công của nền kinh tế Trung Quốc.

Trong khi đó, Ấn Độ, quốc gia một thời “khoe khoang” rằng nước này sẽ quyết đuổi kịp Trung Quốc trong thập kỷ này, sẽ trở nên nhà nước may mắn nếu đạt được tốc độ tăng trưởng kinh tế khoảng 5% - một mức tăng trưởng thực ra là quá thấp để nước này có thể đổi thay được cuộc sống nghèo khổ của hơn 1 tỷ dân.